مُلحَق

ببليوجرافيا بترجمات القرآن إلى اللغات الأوروبية

القرآن عملٌ لا يضاهى، وغير قابِلٍ للترجمة، لكنَّ الكثير من المحاولات بُذلت لتقليده وترجمته، حتى على أيدي المسلمين أنفسهم، رغم التحريم الكامل أو رفْضِ مثلِ هذا الفعل من جانب السُّلطة الدينية.

(١) الترجمات الشرقية

توجد ترجماتٌ كثيرة إلى اللغات الشرقية للمسلمين. سجَّل ستوري١  Storey ترجماتٍ فارسيةً، وسجَّل حميد الله ترجماتٍ تركية،٢ وسبَقَهما بيرج Birge. وقائمة اللغات الشرقية التي توجد فيها ترجمات، قائمةٌ طويلة؛ كان شوفين Chauvin يعرف ما يلي: الأرمينية، والآفارية (لغة «التاميل» بحروفٍ عربية)، والبنغالية والغوجارتية، والعبرية، والهندوستانية، والجاوية، والمكسرية Macassarese، والملايو، والبنجابية، والفارسية، والبشتونية، والسِّنسكريتية، والسندية، والتاملية، والتركية. وإلى هذه القائمة الطويلة يمكن أن نُضيف الأمهرية، والأسامية Assamese، والبورمية، والصينية، والجورجية، والسريانية. والعمل جارٍ في ترجمةٍ إلى المالطية. وكان البروفيسور محمد حميد الله نشِطًا في نشْرِ عينات من الترجمات. نُشرت الطبعة الثالثة من كتابه «القرآن بكل لسان    Quran in every Language» في حيدر آباد الدكن في ١٩٣٦م. وفي ذلك الوقت، توفَّرت له في مخطوطةُ طبعةٍ رابعة تقدِّم أمثلةً لترجمات في ١٠٢ لغة. ثمَّة سلسلةٌ مماثلة من العينات تقدِّم «الفاتحة» في عددٍ كبير من اللغات، نُشرت في La pensée chiite (iii-xii, 1960–2)، ونسخة منقَّحة في France-Islam (11, 1967 onwards).

(٢) اللغات الأفريقية

في اللغات الأفريقية، تُرجمت نسخٌ عديدة إلى السواحلية، وتشمل نسخةً للطائفة الأحمدية، وترجمتْ بعثتها الأوغندية أيضًا نسخةً إلى اللوجندية Luganda [اللغة الرئيسية في أوغندا. (المترجم)] في ١٩٦٥م.

(٣) مقدِّمات الأعمال الحالية

كان أول مَن اهتمَّ بترجمات القرآن يوهانس كونردوس لوبهرز Lobherz، الذي قدَّم في ١٨ يونيو ١٧٠٤م في نورمبرج Dissertatio historico-philologico-theologico De Alcorani versionibus variis, tarn orientalibus, quam occidentalibus, impressis et hactenus. في أيامه كانت آخِر نُسَخ وُصفتْ نسخةً لاتينية من ترجمةِ Marracci، ونسخةً ألمانية مأخوذة عنها من ترجمةِ Nerreter. وجاء Schnurrer بعد Lobherz، وتحتوي الببليوجرافيا التي قدَّمها قسمًا عن «القرآن Coranica».
وتحتوي الببليوجرافيا الكبيرة لفكتور شوفان Chauvin بعنوان Bibliographie des ouvrages arabes on relatifs aux Arabes publiés dans I’Europe chritienne de 1810 à 1885 (Liege, Leipzig, 1913–1922) في القسم ١٠، Le Coran et la tradition (1907)، ببليوجرافيا كاملة تقريبًا للقرآن للفترة التي يغطِّيها عمله، وتضمُّ مخطوطات وطبعات لنصوص وترجمات غربية وشرقية وتفسيرات، إلخ؛ وتكملة لببليوجرافيا Schnurrer. وكما يليق بعملٍ لواحد من أعظم الببليوجرافيين في مجال الدراسات الإسلامية؛ التفاصيل المقدَّمة عن الأعمال التي رآها بنفسه لا تشوبها شائبة، لكنَّ الكثير من العناوين مأخوذٌ عن ببليوجرافيين آخَرين وفهارس وقوائم باعة الكتب، وهذه المداخل يشار إليها بوضوح. وسجَّل شوفان Chauvin كلَّ طبعةٍ لكلِّ ترجمة معروفة له، سواءٌ كانت كاملةً أو لمختارات.
نشر وولورث W. S. Woolworth ببليوجرافيا قصيرة، مرتَّبة لغويًّا وزمنيًّا، في Muslim World، ١٧، ١٩٣٧م، ٢٧٩–٢٨٩. وتقدِّم أسماء المترجمين وتواريخ ١١٨ نصًّا وترجمة، منها ٧٧ نسخةً بلغاتٍ أوروبية. وتُحيل القارئ الذي يحتاج إلى معلوماتٍ إضافية إلى قائمةٍ سابقة عليها لزويمر Zwemmer في المجلة نفسها (٥، ٢٤٤).

ويقدِّم حميد الله، في مقدمةِ ترجمته الفرنسية، قائمةً بترجماتٍ إلى اللغات الأوروبية، كاملة وجزئية؛ ذاكرًا فقط أسماء المترجمين وتواريخ مختلف الطبعات.

في الببليوجرافيا الحالية، حاولْتُ أن تكون شاملةً بقدر الممكن، فاحصًا بعيني، بقدر ما استطعْتُ من زياراتٍ لمكتباتٍ في بريطانيا، طبعاتِ كلِّ الترجمات، لكنْ لم يثبت أنَّ من الممكن اكتشافَ كلِّ نسخةٍ في المكتبة البريطانية، وبودلي، وجامعة كامبريدج، ومدرسة الدراسات الشرقية والأفريقية، ومكتبة المكتب الهندي، والجمعية الآسيوية الملكية، وجامعة مانشستر، وغيرها ممَّا قمتُ بزيارته. أعدَّ الزملاء تفاصيلَ كثيرةً في هذه البلاد وفي الخارج. حين لم أستطِع فحصَ عنوانٍ بنفسي، قدَّمتُ إشارةً إلى الببليوجرافيا أو القائمة أو المكتبة أو الشخص الذي قدَّم لي المعلومات بين قوسَين. وكان من الضروري، أن تقتصر الببليوجرافيا الحالية على الترجمات الكاملة المطبوعة للقرآن، أو تلك التي من المستهدَف أن تكون كاملةً، مع ذِكرٍ عرَضي فقط للمخطوطات. وبذلتُ جهدًا لتقديم كلِّ المعلومات الببليوجرافية المفيدة، لكنْ لم تُبذل محاولة لمضاهاةِ ما يمكن أن تسمَّى «ببليوجرافيا رفيعة» بتقديمِ كلِّ الاختلافات الثانوية في عناوين طبعات العمل نفسه. ولم يُعتقد أنَّه من الضروري، بالنسبة للترجمات المبكِّرة، أن يُستهدف استنساخُ شكلٍ خطِّي لمختلف أنواع المصادر، وتخطيط صفحات العناوين الأصلية.

(٤) تاريخ موجَز لببليوجرافيا ترجمات القرآن

إعادة الصياغة اللاتينية التي قام بها روبرت Robertus الكيتوني بناءً على طلَب بُطرس المبجَّل، رئيس دير كلوني، واكتملت في ١١٤٣م، توجد بخطِّ يد المترجِم في Bibliothèque de l’Arsenal في باريس. اكتشفت هذه المخطوطة مِس d’Alverny. وشكَّل عمل روبرت الأساسَ لنُسَخ عديدة في القرون الوسطى،٣ لكنَّه على ما يبدو كان مجهولًا لمترجمٍ آخَر من فترةٍ سابقة، وهو مارك الطليطلي.٤ ونسَخَها في القرن السابع عشر دومينيك جرمانوس Germanus، ويوجد عمله في مونبلييه وإسكوريال وغيرهما.٥ ونشر العمل، في مجلد يضمُّ مجموعةَ نصوصٍ كلونية مع أعمالٍ أخرى متنوعة من الدعاية المسيحية، توماس بيبلياندر Bibliander (بوشمان Buchmann) في ثلاثِ طبعاتٍ صدر في بازل في ١٥٤٣م، وصدرت طبعة في زيورخ في ١٥٥٠م. وتحتوي على تصدير لمارتن لوثر، يُنسب في إحداها إلى فيليب ملانكتون Melanchthon، ويعود إليها الفضل في اهتمام العلماء اللوثريين بوصف هذه الأعمال.
وكانت أول ترجمة في لغة أوروبية حديثة، نسخة إيطالية لأندريا أريفابين Arrivabene، نشرت في ١٥٤٧م.٦ ورغم أنَّ المترجِم يزعم أنها مترجمةٌ مباشرةً عن العربية؛ من الواضح أنها ترجمةٌ أو إعادةُ صياغةٍ لعملِ روبرت الكيتوني الذي نشره بيبلياندر. واستُخدمت نسخة أريفابين في أول ترجمةٍ ألمانية قام بها سليمان شفايجر Schweigger، واعظ كنيسة Frauenkirche في نورمبرج، وشكَّلت بدورها أساسَ أول ترجمةٍ هولندية، صدرت بدون اسم المترجِم في ١٦٤١م.
وصدرت أول نسخةٍ فرنسية Sieur de la Garde Malezair لأندريه دي ريير Ryer في عددٍ كبير من الطبعات بين ١٦٤٧–١٧٧٥م. وتضمُّ كلُّ الطبعات «ملخص دين الأتراك»، ورسائلَ إلى دي ريير من قناصل مرسيليا، مع شهادتهم بإقرار العمل. وترجمة laissez-passer أصدرها مراد الرابع عن رحلةِ ريير من إسطنبول إلى باريس والعودة. وأول قرآنٍ بالإنجليزية نسخةٌ من ترجمةِ ألكسندر روس عن الترجمة الفرنسية لدي ريير، وكانت أيضًا نواةً لنُسَخ بالهولندية (جلزمكر Glazemaker)، وألمانية (لانج Lange) وروسية (بوستنكوف Postnikov وفيروكين Veryovkin).
وكانت النسخةُ اللاتينية الثانية المترجمة مباشرة عن النص العربي، من ترجمةِ لويجي مرتشي Marraci (أو Marracci)؛ وصدرتْ أول مرة في ١٦٩٨م، وثاني مرة في ١٧٢١م مع إضافاتٍ وحواشٍ وضَعَها رينيكوس Reineccius. وترجمها نيريتر Nerreter إلى الألمانية. وخصَّص دينسون روس Ross مقالةً لمرتشي، وأكمَلَها بعد ذلك جوسيب جبريلي Gabrieli،٧ وفحص نالينو Nallino هذه المصادر.٨
وجلب القرن الثامن عشر ترجماتِ سيل Sale عن العربية مباشرةً إلى الإنجليزية (نشرت أول مرة في ١٧٣٤م)، وبويسن Boysen (ألمانيا، ١٧٧٣م) وسافاري Savary (فرنسا، ١٧٨٣م). وراجتْ نسخةُ سيل في العالَم الناطق بالإنجليزية لقرنَين تقريبًا؛ وتُرجِم خطابُه التمهيدي الشهير الذي يعتمد، طبقًا لنالينو Nallino، على مرتشي وإدوارد بوكوك الكبير، إلى العديد من اللغات الأوروبية ونُشر مرافقًا لترجمةٍ إلى تلك اللغة أو منفصلًا. وتُرجم حتى إلى العربية، لكنْ على يد المبشِّرين البروتستانت في مصر.
وكانت نسخة سافاري، طبقًا لشوفان، مأخوذةً بوضوح عن الترجمة اللاتينية لمرتشي. وتتميز بأنها نُشرت في مكةَ في ١١٦٥م (أو نحو ذلك كما تقول صفحة العنوان لإحدى الطبعات)! كازيمرسكي، الذي لترجمته أيضًا دورةٌ طويلة، ولا تزال (مثل ترجمة سافاري) تُطبع في عصرنا، جاءتْ بناءً على طلب بوتيه Pauthier بتنقيحِ ترجمة سافاري، لكنَّه قرَّر عكسَ ذلك مفضِّلًا القيامَ بترجمةٍ جديدة عن العربية مباشرةً مع الرجوع إلى ترجمتي مرتشي وسيل.
طوال القرن التاسع عشر، كانت الترجمات تتمُّ عادةً عن العربية مباشرة. وفي القرن العشرين، ظهرت أول نُسَخ إنجليزية ترجَمَها مسلمون، وبدأتْ حركة الأحمدية أنشطةَ النشر بإصدار نصوص القرآن مع ترجماتٍ إلى اللغات الأوروبية وحتى الأفريقية. وشهد عصرُنا ظهورَ ترجماتٍ تلبِّي احتياجات الدراسة اللغوية، قام بها أبرز المستعربين والعلماء المسلمين في أيامنا، مثل: هربك Hrbek (التشيكية)، وكرامرز Kramers (الهولندية)، وبيل Bell وأربري Arberry (الإنجليزية، خليفتان بارزان لرودويل Rodwell وبالمر Palmer)، وبلاشير Blachere وحميد الله (الفرنسية)، ورودي بارت Paret (الألمانية)، وبوساني Bausani ومورنو Moreno (الإيطالية)، وكراشكوفسكي (الروسية)، وفرنيه جينيس Gines (الإسبانية).

(٥) الترجمات المنشورة باللغات الأوروبية

(٥-١) الأفريكانية

[1950] Anon. De Heilige Koran, Pretoria: Universal Truth Movement.
1961 M. A. Baker, Koran. Dit is’n vertaling van die dertig dele van de Heilige Qur’an. Kaapstad: Nasionale boekhandel, pp. xliv, 464 (Index transl. 14, 21466).

(٥-٢) الألبانية

[1929] Anon. Ajka e kuptimit te Kur-ani qerimit. U lexue, u shqyrtues i pelqye prej këshillit te naltë te sheriatit. Shkoder: Ora e Skhodrës. pp. 1, 156.

(٥-٣) البلغارية

تبقى ترجمة نيكولا ك. ليستا Litsa، عن النسخة الإنجليزية لسيل، صدرت في بلوديف ١٩٠٢–١٩٠٥م، غيرَ مكتملة، ولم يظهر منها إلا أربعةُ أجزاء. ثمَّة نسخة أخرى، تُرجمت أيضًا عن الإنجليزية، ربما عن نسخةِ سيل، ترجَمَها توموف Tomov وسكولاف Skulav، نُشرت في مدينة روسه Ruse (Rustchutz) 1930 تقريبًا. ترجمت لأغراضٍ تبشيرية، تحمل تصديرًا بقلم إ. م. هوب Hoppe وترجمةً بقلمِ سيمون بوبوف لمقدِّمة ماكس هايننج لنسخته الألمانية. تقدَّم أوصافٌ ببليوجرافية كاملة في Bulletin of the New York Public Library, xli, 1937, p. 96، وفي مقالٍ صغير في Muslim World, xxiii, 1933, pp. 187–190.

(٥-٤) التشيكية

1913 Veselý, Korán, Z arabštiny přeložil Dr. Ignác Veselý, Spředmlovou a j vyobrazenimi v textu, Praha: Nákladem “Orientálnĭ bibliotéky”, pp. [ii], vi, 591.
1934 Nykl, Korán, Z arabštiny přeložil Dr. A. R. Nykl, V. Řijnu, 2nd edn, Nakladelstvĭ L. Mazác v Praze, 1938, pp. xxix, 281.
1972 Hrbek, Korán, Z arabštiny přeložil Ivan Hrbek, Praha: Odeon, p. 802.
يمكن العثور على معلوماتٍ إضافية عن البندَين الأوَّلين في Bull, New York Publ. Libr., XLI, 1937, pp. 96-97. ويصف Annemarie Schimmel ترجمةَ هربك Hrbek، مع أعمال مستشرقين تشيك آخَرين، “A new Czech translation of the Qur’an … Studies in Islam, xv, 1978, pp. 171–176، وفي نسخةٍ ألمانية من المقالة نفسها في Welt des Orients, vII, 1973-1974, pp. 154–162.

(٥-٥) الدنماركية

1967 Madsen, Koranen (På dansk ved A. S. Madsen.) 3 vols. Køobenhavn: Borgens Forlag (Borgens billigbøger, 34.), New edn 1980.

(٥-٦) الهولندية

1641 Swigger (Schweigger), De Arabische Alkoran, Door de Zarazijnsche en de Turcksche Prophete Mahometh, Im drie onderscheyden deelen begrepen: van der Turcken Religie, Gheloove, Almoessen, Vasten, Ghebeden, Bedevaert na Mecha, met fsamen sijn Gods-diensten, ende Ceremonien, Wetten ende Rechten. Wt de Arabische sprake nu nieuwelijcks int Hoochduytsch getranslateerd, met fsamen en aenhangende Voor-reden, door Salomon Swigger, Prediker der Kercken tot Nevrenbergh. Ende nu wederom uyt de Hooghduysche in onse Nederlantsche spraecke overgheset. Hamburg: Barent Adriaensz Berentsma. pp. vi, 164.
1658 Glazemaker. Mahomets Alkoran, Door de Heer du Ryer uit d’Arabische in de Fransche taal gestelt; Beneffens Een tweevoudige Beschryving van Mahomets Leven; En een Verhaal van des zelfs reis ten kernel, Gelijk ook fijn Samenspraak Met de Jood Abdias. Alles van nieus door J. H. Glazemaker vertaald, en te samen gebracht. T’Amsterdam, Voor Ian Rieuwertsz. pp. 5, [vii], 692, 125.
1696 ______, Zynde den twede en laatste Druk, met koopere Plaaten verciert. T’Amsterdam, By Timotheus ten Hoorn. ff. 6, pp. 547. Reprinted 1698 at Amsterdam, and in the same year at Rotterdam, with a misprint (“Abdais”) on the title page.
1707 ______, Alles op nieuws door een Liefhebber overmen, en van alle druk-fouten gezuivert. Met Kopere Plaaten verciert. Te Leyden, By Hendrik van Damme.
1721 ______, Te Leyden, By Jan vander Deyster.
1734 ______, Alles van nieuws door J. H. Glasemaker vertaald en te teamengebracht. Zynde den zevende en laatste Druk, met kopere Platen verciert. Te Leyden, By Jan en Hendrik vander Deyster.
1859 Tollens. Mahomets Koran, gevolgd naar de Fransche vertaling van Kasimirski, de Engelsche van Sale, de Hoogduitsche van Ullmann en de Latijnsche van Maracci; met bijvoeging van aantekeningen en ophelderingen der voornaamste uitleggers, en voorafgegaan van en levensschets van Mahomed; door Mr. L. J. A. Tollens. Batavia: Lange & Co. pp. xiii, xlv, 666, v.
1860 Keyzer. De Koran, voorafgegaan door het leven van Mahomed, eene inleding omtrent de Godsdienstgebruiken der Mahomedanern, ent. Met ophelderende aanmerkingen en historische aanteekeningen van M. Kasimirski … Dr. L. Ullmann … Dr. G. Weil … en R. Sale … Bij het nederlandschepubliek ingeleid door eene voorrede van Dr. S. Keyzer … Haarlem: J. J. van Brederode. pp. viii, 876.
1879 ______, Tweede druk. Waaraan toegevoegt een historisch oversigt van de verhouding der Turken tot het overige Europa, naar aanleiding van Freeman9s “The Ottoman power in Europe, its nature, its growth and its decline”. Door Mr. F. A. De Graaff … Opgehelderd door vier in kleuren gedrukte kaartjes. Haarlem: J. J. van Brederode. pp. vii, 929.
1905 ______, 3e druk. Waaraan is toegevoegdeen kort overicht van degeschiedenis der Turken, Voornamelijk in hun verhouding tot her overig Europa door N. Japikse. Rotterdam: Bolle. (Chauvin 225.)
1934 Soedewo. De Heilige Qper-aan verbattende den arabischen tekst met ophelderende aantekeningen van Maulwi Moehammad AH … In het nederlandsch vertaald door Soedewo. Eerste druk. Uitgegeven door: het Hoofdcomite Qper-aanfonds onder de auspicien van de Ahmadijah-Beweging Indonesia (Centrum Lahore). pp. cxciii, [4], 1234.
1953 Ahmadiyya. De Heilige Qur’an met nederlandsche vertaling, onder auspicien van Hazrat Mirvza Bashir-ud-din Mahmud Ahmad … Rabwah: The Oriental and Religious Publishing Corporation. pp. xii, 180, 638. 2nd edn 1969.
1956 Kramers. De Koran uit het Arabisch vertaald door J. H. Kramers, Amsterdam/Brussel: Agon Elsevier, (Agon Bibliotheek.) Reprinted six times to 1978.

(٥-٧) الإنجليزية

نسخ من ترجمة المسيحيين

1649 Ross, The Alcoran of Mahomet, Translated out of Arabique into French; by the Sieur du Ryer, Lord of Maleair, and Resident for the King of France, at Alexandria. And newly Englished, for the satisfaction of all that desire to look into the Turkish vanities, by Alexander Ross, London, Printed, Anno Dom. 1649, p. 420.
1649 ______, [Another edition] pp. 407+14+7.
1688 ______, To which is prefixed, the Life of Mahomet, the Prophet of the Turks, and Author of the Alcoran. With a needful Caveat, or Admonition, for them who desire to know what use may be made of, or if there be danger in Reading the Alcoran, London: printed and are to be sold by Randal Taylor, pp. xviii, 511, 40. Also in a folio edition of the same year.
1719 A Complete History of the Turks, from their origin in the year 755, to the year 1718 … In four volumes. (Vol. 4: The Life of Mahomet: together with the Alcoran at large, translated from the Arabick by the Sieur De [sic] Ryer, and now faithfully English’d.) London: printed by J. Darby for Andr. Bell, W. Taylor, John Osborne.
1806 ______, The Koran, commonly called the Alcoran of Mahomet. Translated from the original Arabick into French, by the Sieur De [sic] Eyer … the whole now faithfully translated into English, 1st American edition, Springfield: Printed by Henry Brewer, for Isaiah Thomas, jun, (Library of Congress 36–34770.)
1734 Sale, The Koran, commonly called The Alcoran of Mohammad, Translated into English immediately from the Original Arabic; with Explanatory Notes, taken from the most approved Commentators, To which is prefixed A Preliminary Discourse, By George Sale, Gent, London: C. Ackers for J. Wilcox, pp. ix, 187, 508, [15].
1764 ______, 2 vols. printed for L. Hawes, W. Clarke and R. Collins; and T. Wilcox, pp. xviii, 248, 266 4-[3], 519.
1774 ______, London, (Chauvin 148.)
1795 ______, 2 vols. A new edition, Bath: S. Hazard printed (for several persons).
1801 ______, 2 vols. A new edition, London: printed by T. Maiden (for 11 persons or companies), pp. xv, 248, 264, [12] + [vi], 519, [vi].
1812 ______, 2 vols. London: J. Walker [and others], pp. xvi, 256 + 523.
1821 ______, 2 vols. A new edition, London: printed for Scatcherd and Letterman [and 11 others], pp. xiv, 248, 256 + 523.
1824 ______, To which is prefixed a brief memoir of Mahomet … London: Scatcherd and Letterman [etc.] 2 vols. (LC 35–35763.)
1825 ______, 2 vols. London: for T. Tegg; Dublin: R. Milliken; Glasgow: Griffin & Co.; Paris: M. Baudry, pp. xxiv, 255, 213 + iv, 535.
1826 ______, The Holy Koran; commonly called the Alcoran of Mohammad, translated from the original Arabic, and with the former translations diligently compared and revised, By special command, London: for the Koran Society by R. Carlile, pp. iv, 386, Sale is not mentioned anywhere in the book, which does not carry the Preliminary Discourse.
1836 ______, The Koran, commonly called the Alcoran of Mohammed: translated from the original Arabic. With explanatory notes, taken from the most approved commentators, To which is prefixed, A preliminary discourse, By George Sale, A new edition, in which the surats, or verses, are, for the first time, marked, 2 vols. London: Longman, Rees & Co. [and 11 others], pp. 218, 219 + 468.
1838 ______, A new edition.
1844 ______, A new edition, with a memoir of the translator (by R. A. Davenport), and with various readings and illustrative notes from Savary’s version of the Koran, London: T. Tegg, pp. xx, 132, 516. There were many reprints of this edition, some undated. Sir John Lubbock included it as no. 22 of his “Hundred books” (1892). Several American editions appeared at Philadelphia and New York to 1975, E. M. Wherry used it as the nucleus of
1882–1886 Wherry. A comprehensive commentary on the Quran: comprising Sale’s translation and preliminary discourse, with additional notes and emendations, together with a complete index to the text, preliminary discourse and notes, by E. M. Wherry, 4 vols. London: Kegan Paul, Trench and Trubner, and Boston: Houghton Mifflin, Reprinted in 1896, 1900, 1917. The work was republished in 1921 with an introduction by Sir Denison Ross, and remains in print, having been reissued as recently as 1973 by Zeller in Osnabruck.
1876 ______, 2nd revised and emended edition.
1909 ______, With an introduction by the Rev. G. Margoliouth, (Everyman’s library.) London: Dent; New York: Dutton, pp. xi, 506. Reprinted some twenty times to 1963.
1861 Rodwell, The Koran: translated from the Arabic/the surahs arranged in chronological order, with notes and index, by the Rev. J. M. Rodwell, London: Williams and Norgate, pp. xxvii, 659.
1880 Palmer, The Qur’an, translated by E. H. Palmer, 2 vols. Oxford: Clarendon Press, (Sacred books of the East, vi, ix.) pp. cxviii, 268 + 362, Reprinted in 1900 with an introduction by R. A. Nicholson in “The World’s Classics”, also several times in Britain, the U.S.A. and India.
1937–1939 Bell, The Qur’an, Translated, with a critical re-arrangement of the Surahs, by Richard Bell, 2 vols. Edinburgh: T. & T. Clark. Reprinted in 1960.
1955 Arberry, The Koran interpreted, By A. J. Arberry, 2 vols. London: Allen & Unwin, pp. 350, 367. Also published in a one-volume edition by Macmillan in New York, and often reprinted.
1973 Mercier and Tremlett, The Koran, Henry Mercier and Lucien Tremlett, Mystic, Conn.: Verry, pp. xvi, 332. (Index transl. 26, no. 16902.)

نسخٌ لمترجِمين من الطائفة الأحمدية

1915 Qur’ān majid, The Holy Qur’ān with English translation and explanatory notes, etc. Part I. Published, under the auspices of the Hadrat Mirza Basbir-ud-din Mahmud Ahmad, the Second Successor of the Promised Messiah, by Anjuman-i-Taraqqi-Islam, Qadian, Punjab, India. First edition, pp. 8, 118, viii.
1947–1963 The Holy Qur-an, with English translation and commentary. 1st edn. Qadian, India: published under the auspices of Hazrat Mirza Bashir-ud-Din Mahmud Ahmad, by the Sadr Anjuman Ahmadiyya. 1947–1963. 3 vols in 4. 2nd edn Rabwah: Oriental and Religious Publishing Corporation, 1964—.
1955 The Holy Qur’ān, Arabic text and English translation, by the late Maulawi Sher ‘Alī. Rabwah: Oriental and Religious Publishing Corporation. 2nd edn 1960; 3rd 1965; 4th 1967; 5th 1968. A new series of editions began in 1971, 2nd 1972, 3rd 1974.
1969 Farid. The Holy Qur’ān. English translation and commentary edited by Malik Ghulam Farid. Rabwah: Oriental and Religious Publishing Corporation.

(٥-٨) الفنلندية

1942 Ahsen Böre. Koraani. Opastus jaj ohdatuspahan hylkäämiseenja hyvdn valitsemissen Z. I. Ahsen Böre. Tampere: Ahsen Böre. pp. 799.
1957 Koraani. [Transl. by Aro, Salonen and Tallqvist.] Helsinki: Porvoo. (Pentti Aalto.)

(٥-٩) الفرنسية

1647 Du Ryer. L’Alcoran de Mahomet. Translaté d’arabe en françois Par le Sieur Du Ryer, Sieur de la Garde Malezair. A Paris, chez Antoine de Sommaville. pp. 648, [iv]. Further editions by Sommaville in 1649 (PP-416), 1651, 1672; by Elzevier in Amsterdam “suivant la copie imprimée á Paris”, 1649 (PP-686), 1651, 1652, 1672; a pirated edition by J. Jansson in Amsterdam, 1649 (pp. 416). Three editions were put out by Lucas in Anvers in 1716, 1719 (pp. viii. 485) and 1723. In 1734 appeared a “Nouvelle édition, revüue et corrigée” (2 vols. A Amsterdam chez Pierre Mortier), reprinted in 1746 and 1756, and in 1751 at Geneva, according to Woolworth. Further editions in 1770 and 1775 as follows:
1770 ______, Nouvelle édition, revüue, corrigée & augmentée Des Observations Historiques & Critiques sur le Mahometisme, ou Traduction du Discours préliminaire mis á la tête de la version Angloise de l’Alcoran, publiée par George Sale. 2 vols. A Amsterdam et A Leipzig, Chez Arkstee & Merkus.
1775 ______, Nouvelle édition, Qu’on a augmentée d’un discours préliminaire extrait du nouvel Ouvrage Anglois de Mr. Porter, Ministre Plenipotentiaire de S. M. Britannique en Turquie. 2 vols. A Amsterdam et A Leipzig, chez Arkstée & Merkus. pp. 472 + 476.
[1751] Savary. Le Coran, traduit de Varabe, accompagne de notes, et précédé d‘un Abrégé de la vie de Mahomet, tiré des ecrivains Orientaux les plus estimés. Par M. Savary. 2 vols. A La Mècque, l’an de l’Hégire 1165 (!). Another edition was issued at Paris, chez Knapen & fils, Onfroy, in 1783; also, one at “Amsterdam, Leide, Rotterdam & Utrecht, chez les libraires associés”. There was a “nouvelle édition” at Paris, 1798, and at Paris/Amsterdam in 1821-2. The 1826 edition is “précédée d’une notice sur Mahomet, par M. Collin de Plancy” and the two-volume work was issued by Bureau de Courval et Cie. In successive years, 1828 and 1829, further issues were made by Schubart and Heideloff, at Paris, Leipzig and London, and the latter by Doney-Dupré Père et Fils at Paris. In 1883 the work was acquired by Gamier Freres, who have published many editions to date (known are those of 1891, 1898, 1923, 1948, 1958, 1960, 1963, 1968, and one of unknown date recorded in N.U.C 1973–1977).
1840 Kasimirski. Civilisation musulmane. Observations historiques et critiques sur le Mahométisme, traduites de l’anglais, de G. Sale. Le Koran, traduction nouvellefaite sur le texte arabe, par M. Kasimirski. (Les Livres sacrés de l’Orient … traduits ou revus et publiés par C. Pauthier. Pantheon littéraire.) Paris: chez Firmin Didot, Aug. Desrez. pp. 461–746. Reprinted 1842, 1843, l847, 1852, 1857. In 1858 it was taken into the series Les livres sacrés de toutes les religions, sauf la Bible, traduits ou revus et corriges par M. M. Pauthier et G. Brunei, publiés par M. l’abbé Migne, vol. 1, pp. 461–746. This translation was also published in 1840, independently of the two series named, by Charpentier in Paris (pp. xiv, 576) and in a “nouvelle édition avec notes, commentaire et préface du traducteur” which was reprinted in 1844, 1847 and 1850. A further edition “entièrement revue et corrigée; augmentée de notes, commentaires et d’un index” has passed through at least twenty reprints and has survived in print until our day. The 1948 edition contained a bibliography by G. H. Bousquet, who embellished the edition of 1952 with a new introduction, and the 1959 one (in the Livres de sagesse of the Club des Libraires de France) with an introduction and notes. Still other editions are known: Garnier-Flammarion, with a chronology and preface by Mohammed Arkoun in 1970; a 1973 one by Pasquelles (pp. xxxiv, 523) and an undated one at Bievres by P. de Tartas (Index transl. 29, FRA 319).

المترجمون لاحقًا

1861 Fatma-Zaida. L’Alkoran! (Le livrepar excellence.) Traduction textuelle de l’arabe faite par Fatma-Zaida Djarié-Odalyk-Doul den Beniamin-Aly Effendi-Agha. Lisbonne. Soc. typographique franco-portugaise.
1929 Montet. Mahomet. Le Coran. Traduction nouvelle par Edouard Montet. Paris: Payot (Bibliothèque historique). pp. 895. Preceded by selections, published in 1925. Reprinted 1949, 1954, 1958 (preface by Jacques Risler, but same pagination), 1963 (2 vols), 1968-9 (Petite bibliothèque Payot. Library of Congress 75-880370).
[1931] Laimeche, Ben Daoud. Le Coran (lecture par excellence). Traduit par Ahmed Laimèche, B. Ben Daoud. Paris: Geuthner; Oran: Heintz frères. p. 348.
[1936] Pesle, Tidjani. Le Coran. Traduction par Messieurs 0. Pesle, Ahmed Tidjani. Paris: Larose; Rabat: Moncho. pp. xvi, 458. Reprinted 1946, 1948, 1950, 1967.
1947–1950 Blachère. Regis Blachère: Introduction au Coran. Vol. 1. (Vols ii-in with title:) Le Coran. Traduction nouvelle par Régis Blachère. (Islam d’hier et d’aujourd’hui, vols III-IV.) Paris: Maisonneuve. Reprinted 1957, 1959 (vol. 1 only?), 1966, 1972.
1951 Rajabalee. Tafsirul-Coran: la traduction du texte arabe du saint Coran avec commentaires. Parts I-II [no more published?]. Par Zainul Abedin Rajabalee (Maulvi Fazil). Port Louis, 1949—.
1956 Mercier. Henry Mercier. Le Coran (Traduction et presentation nouvelles). Miniatures de Si Abdelkrim Wezzani. Rabat: E.T.N.A.; Tanger: Editions Eurafrique. pp. xx, 333. (Abstracta Islamica, xiii, no. 111. Also published in an English version by L. Tremlett (London: Luzac, pp. 332) and a German one. Surāhs arranged under various topics, not complete.)
1957 Ghedira. Le Coran; nouvelle traduction par Ameur Ghedira. Enluminures de Jean Gradassi. Lyon: Editions du Fleuve. pp. [v, 488].
1959 Hamidullah. Le Coran. Traduction intégrale et notes de Muhammed Hamidullah … Avec la collaboration de Michel Léturmy. Preface de Louis Massignon Paris: Le Club François du Livre. New edn 1966.
1965 Anon? Le Coran. 2 vols. Paris: Payot. pp. 447 + 416. (Index transl. 16, 12000-1.)
1967 Masson. Le Coran. Préface par Jean Grosjean. Introduction, traduction et notespar Denise Masson. Editions Gallimard. (Bibliothèque de la Pléiade, 190.) p. 1,078. New edn 1980.
1972 Si Boubaker Hamza. Le Coran. Traduction frangais et commentaire … par le Cheikh Si Boubaker Hamza. 2 vols. Paris: Fayard/De Noel. pp. xix, 1390. Reprinted 1977 (N.U.C. 1980). Nouvelle édition, revue, corrigée et augmentée. 2 vols. 1979.

(٥-١٠) الألمانية

1616 Schweigger. Alcoranus Mahometicus. Das ist: Der Turcken Alcoran/Religion und Aberglauben. Auss welchem zu vernemen/Wann und woher ihr falscher Prophet Machomet seinen ursprung oder anfang genommen/mit was gelegenheit derselb diss sein Fabelwerk/lacherliche und narrische Lehrgedichet und erfunden/Auch von seinen Traumen und verfuhrischem Menschenstand/Benebens von der Turcken Gebett/Almosen/Fasten/sampt andern Gottesdiensten und ceremonien, Erstlich auss der Arabischen in die Italianische: Jetzt aber inn die Teutsche Sprach gebracht. Durch rc. Herrn Salomon Schiveiggern/Predigern zu unser Frauen Kirchen inn Nurnberg/sampt dessen beygefugten Vorrede /Inn dreyen unterschiedlichen Theilen/undangehengtem ordentlichem Register inn den Druck gegeben. Nurnberg/Inn Simon Halbmayern Buchladen zu finden. pp. 269, [18]. Reprinted 1623, 1659.
1688 Lange. Vollstandiges Turckisches Gesetz-Buch/Oder Des Ertz Betriegers Mahomets Alcoran. Welcher vorhim nimmer vollkommen herausgegeben/noch im Druck ausgefertigt worden. Auss der Arabischen in die Frantzosische Sprach ubergesetzet Durch Herrn Du Ryer. Auss Dieser aber in die Niedirlandische durch H. J. Blasemacker [sic:/.Glasemaker] Und jetzo Zum allerersten mahl in die Hochteutsche Sprache versett et Durch Johan Lange, Medicinae Candidatum. (Thesaurus exoticorum, Oder eine mit Raritaten undGeschichten Wohlversehene Schatz-Kammer/Von Everhardo Guernero Happelio.) Hamburg. pp. [iii], 115.
1703 Nerreter. David Nerreters Neu-eroffnete Mahometanische Moschea/worinn nach Anleitungder VI. Abtheilung von unterschiedlichen Gottesdiensten der Welt/Alexander Rossens/Erstlich Der Mahometanischen Religion Anfang/Ausbreitung/Secten/Regierungen/mancherlei Gebrauche/und vermutlicher Untergang/Furs andere/Der vollige Alkoran/Nach der besten Edition Ludovicii Marraccii, verteutscht/und kurzlich widerlegt tvird. Nurnberg: In Verlegung WolfFgang Moritz Endters. Gedruckt bey Johann Ernste Adelbulner. Ff. [viii], pp. 2, 1222, [25].
1746 Arnold. Der Koran, oder insgemein so gennante Alcoran des Mohammeds, Ummittelbar aus dem Arabischen Originalin das Englische ubersetzt, undmit beygefugten, aus den bewahrtesten Commentatioribus genommenen Erklarungs-Noten, Wie auch einer Vorlauffigen Einleitung versehen Von George Sale, Gent. Aufs treulichste tvieder ins Teutsche verdollmetschst Von Theodor Arnold. Lemgo: J. H. Meyer. pp. xxviii, 712.
1772 Megerlin. Die turkische Bibel, oder des Korans allererste teutsche Uebersetzung aus der Arabischen Urschrift selbst verfertigt: welcher Nothwendigkeit und Nutzbarkeit in einer besonderen Ankundigung her erwiesen von M. David Friederich Megerlin … Franckfurt am Mayn, bey Johann Gottlieb Garbe. pp. 876.
1773 Boysen. Der Koran, oder das Gesetzfur die Musulmanner durch Muhammed, den Sohn Abdall. Nebst einegen koranischen Gebeten, unmittelbar aus dem Arabischen ubersetzt, mit Anmerkungen und mit einem Register versehen und herausgegeben von Friedrich Eberhard Boysen. Halle. 2. Ausgabe, Halle: Gebauer, 1775. pp. 678.
1828 Wahl. Der Koran oder das Gesettz der Moslemen durch Muhammed den Sohn Abdallahs. Aufden Grundder vormaligen Verdeutschung F. E. Boysen’s von neuem aus dem Arabischem ubersetzt, durchausmit erlauternden Anmerkungen, mit einerhistorischen Einleitung, auch einem vollstandigen Register versehen von Dr. Samuel Friedrich Gunther Wahl. Halle: Gebauersche Buchhandlung.
1840 Ullmann. Der Koran. Aus dem Arabischen wortgetreu neu ubersett, und mit erlauternden Anmerkungen versehen, von Dr. L. Ullmann. Crefeld: J. H. Funcke. Reprinted eight times to 1897, then reissued as Der Koran; das heilige Buch des Islam, nach der Obertragung neu bearbeitet und erldutert von Leo Winter. München: W. Goldmann [1959]. This in turn has often been reprinted.
[1901] Grigull. Der Koran. Aus dem Arabischen fur die Bibliothek der Gesamt-Litteratur” neu ubersetzt von Theodor Fr. Grigull. Mit Vorbemerkung und Index nebst dem Facsimile einer Koranhandschrift. Halle a.d.S. pp. viii, 512. Another edn Berlin: Otto Hendel Verlag.
1901 Henning. Der Koran. Aus dem Arabischen übertragen und mit einer Einleitung versehen von Max Henning. Leipzig: Ph. Reclam Jun. p. 611. Another edition with introduction and notes by Annemarie Schimmel was published at Stuttgart by Reclam in 1960 and reprinted in 1962. Another, with introduction by Ernst Werner and Kurt Rudolph and revision of the text (Textdurchsicht), notes and index by Kurt Rudolph, was issued in Leipzig by Reclam in 1968. This, like the Schimmel edition, was included in Reclams Universal-Bibliothek and has been reprinted in 1974 and 1979.
1916 Goldschmidt. Der Koran. El Koran, das heisst Die Lesung. Die Offenbarung des Mohammad ibn Abdallah des Propheten Gottes. Zu Schriftgebracht durch Abdelkaaba Abdallah Abu-Bakr, übertragen durch Lazarus Goldschmidt, im Jahre der Flucht 1334 oder 1916 der Fleischwerdung. Also published at Leipzig 1916 and 1923.
1939 Sadr-ud-Din. Der Koran. Arabisch-Deutsch. Übersetzung, Einleitung und Erkldrung von Maulana Sadr-ud-Din. Berlin: Verlag der Moslemischen Revue. Pp. xi, 1022. A second edition was published at Berlin-Wilmerrdorf by “die Moschee, die Muslim.-Mission”. (Index transl. 28, DEU 471.)
1954 Ahmadiyya version. Der Heilige Qur-an. Arabisch-deutsch, versehen mit einer ausführlichen Einführung unter der Leitung von Haqrat Mirza Bashiruddin Mahmud Ahmad. Zurich & Hamburg: Ahmadiyya-Mission der Islams. 2nd edn 1959.
1957 Aubier. Der Koran. In neuer Ubersetzung und Darbietung von Henry Mercier. Aus dem Franzpsischen ubersetzt von Jean Aubier. Miniaturbilder von Si Abdelkrim Wezzani. Tanger: Eurafrika-Verlag.
1963–1966 Paret. Der Koran. Übersetzung von Rudi Paret. 2 vols. Stuttgart & c: Kohlhammer. Vol. 3, Kommentär und Konkordanz, published in 1971.

(٥-١١) اليونانية

نشر جيراسيموس بنتاك Pentake نسخةً يونانية في الإسكندرية في دار Alefon Kurmuzē، وصدرت طبعة ثانية في ١٨٦٦م. ويعرف حميد الله نسخًا أخرى صدرت في ١٨٨٧م، ١٩٢٨م. وصدرت نسخة أخرى من ترجمة Zografos-Meranios، طبقًا لمَا ورد في Index transl. 10, 9286، في أثينا سنة ١٩٥٩م.

(٥-١٢) المجرية

1831 Szedmajer. Magyar forditás: Alkoran, Mohammed, Abdali fi hamis prófestanak izlami hitvallása. Magyarorsitották és jegyzetekkel ellátták Buziday Szedmajer Imre és Gedeon Gyorgy táblabirák. The full title, with its translation, is given by Woolworth in Muslim World, xvii. Hamidullah knows of a work published in 1854 by Szokolay, “Religious and political law-book of the Turks”.

(٥-١٣) الإيطالية

1547 Arrivabene. L’Alcorano di Macometto, nelqual si contiene la dottrina, la vita, i costumi, e le leggi sue. Tradotto nuouamente dall’arabo in lingua Italiana. Con gratie e Privilegii. Ff. 1, 100.
[1912] (New York P. L.) or [1913] (Hamidullah). Branchi. Maometto. Il Corano.
1847 Calza. Il Corano; versione italiana del Cav. Commend. Vincenzo Calza … Con commenti, ed una notizia biografica di Maometto. Bastia: Cesare Fabiani. pp. xiv, 330.
1882 Anon. Il Corano. Nuova traduzione italiana dall’arabo con note dei migliori commentatori orientali preceduta dalla Leggenda di Maometto e dal Sommario della religione turca. Milano: Giovanni Panzeri. (Acc. naz. Lincei.) Chauvin says it can only be Savary’s version translated into Italian. The “Sommario” seems to stem from du Ryer.
1912 ______, Milano: E. Bruciati & c.
1913 ______, (Hamidullah).
1914 Fracassi. Aquilio Fracassi … Il Corano. Testo arabo e versione letterale italiana. Milano: Hoepli. (Manuali Hoepli.) pp. lxx, 337, 359.
1929 Bonelli. Il Corano. Nuova versione letterale italiana con prefazione e note illustrative del dott. Luigi Bonelli. Milano: U. Hoepli. (Manuali Hoepli.) pp. xxxi, 524.
1940 ______, Secunda edizione riveduta e migliorata. Pp. xxiv, 614.
1948 ______, Ristampa anastatica 1948 della seconda edizione riveduta e migliorata. Milano: U. Hoepli. (Manuali Hoepli.) pp. lxxix, 779. (B. L. Arab. Cat.) Reprinted also in 1956 and [1972]. (N.U.C. 1973–7.)
[1955] Bausani. Il Corano. (Introduzione, traduzione e commento di Alessandro Bausani.) Firenze: Sansoni. (Classici della Religione, II.) Another edn 1961.
[1967] Moreno. Il Corano. A cura di Martino Mario Moreno. [Torino:] Unione Tipografico-Editrice Torinense. pp. viii, 606. (Index transl. 18, 18085.) Reprinted in 1969.
n.d. Violanti. Il Corano di Maometto. Unica versione completa, fedelissima all’ originale di Alfredo Violante. Roma: Casa Ed. Latina. Published in parts, of which two only have been seen.

(٥-١٤) اللاتينية

1543 Robertus Ketenensis. Machvmetis Sarracenorum vita ac doctrina omnis, quae & Ismahelitarum lex, & Alcoranum dicitur, ex Arabica lingua ante CCCC annos in Latinam translata … Theodori Bibliandri, sacrarum literarum in Ecclesia Tigurina professoris … pro Alcorani editione Apologia … Cum Caesareae Maiestatis gratia & privilegio ad septennium. [Basel.]
1550 ______, Machumetis Saracenorum principis, eiusque successorum vitae, doctrina, ac ipse Alcoran … quae ante annos CCCC … D. Petrus Abbas Cluniacensis, per viros eruditos, ad fidei Christianae ac sanctae matris Ecclesie propugnationem, ex Arabica lingua in hatinam transferri curauit … opera & studio Theodori Bibliandri … qui collatis etiam exemplaribus Latinis & Arab. Alcorani textum emendauit, & marginibus apposuit Annotationes … [Basel.] Also published in Zurich.
1698 Marracci. Alcorani textus universus Ex correctoribus Arabum exemplaribus summa fide, atque pulcherrimis characteribus descriptur. Eademque fide, ac pari diligentia ex Arabico idiomate in Latinum translatus; Appositis unicuique capiti notis, atque refutatione: His omnibus praemissus est Prodromus Totum priorem Tomum implens, in quo contenta indicantur pagina sequenti, auctore Ludovico Marracio … Patavio, Ex Typographia Seminarii.
1721 ______, Mohammedis Filii Abdallae pseudo-prophetaefides islamica, i.e. Al-Coranus ex idiomate Arabico, quo primum a Mohammede conscriptus est, Latine versus per Ludovicum Marraccium … et ex ejusdem animadversionibus aliorumque observationibus illustratus et expositus, praemissa brevi introductione et totius religionis Mohammedicae synopsis ex ipso Alcorano, ubique suris et surarum versiculis adnotatis, congesta. Cura et opera M. Christiani Reineccii … Lipsiae, sumtibus Lanckisianis.

(٥-١٥) النرويجية

لا توجد نسخة كاملة بالنرويجية، لكنْ صدَرَ مجلدٌ به مختارات في ١٩٥٢م:

1952 Al-Qur’an. Koranen i utvalg. Wilhelm Schencke. Fork, og bearb. Harris Birkeland. Oslo: Aschehong. pp. xxii, 192. (Index transl. 5, 9148.)

(٥-١٦) البولندية

1828 Sobolewski. Koran. (Przeklad Sobolewskiego?) Poznán: naklad Bernarda Potockiego. Pp. 325.
1858 Buczacki. Koran (Al-Koran) z arabskiego przeklad polski jana Murzy Buczackiegof Tatara z Podlasia, wzbogacony objasnienami Wlasyslawa Kosciuszki, poprzedzpny zyciorysem Mahometa z Washington Irvinga, pomnozpny pogladem na stosunki Polski z Turcja i Tatar’ami, na dzieje Tatarow w Polsce osiadlych, na przwileje tu im nadane, jako tez wspomnieniami 0 znakomitych Tatarach polskich Juliana Bartoszemcza … 2 vols. Warszawa: nakladem Aleksandra Nowoleckiego. pp. x, viii, 402 + 608. Both of these versions are described in Bull. New York PubI. Libr., xli, 1937, p. 97.

(٥-١٧) البرتغالية

1882 Anon. O Alcorāo. Traducçāo portuguesa cuidadosamente revista. Paris: Belhatte & Cie. (Chauvin 232.)
1964 Castro. Muhamad. Alcorāo; versāo portuguesa de Bento de Castro. Lourenco Marques [: Carvalho]. A translation of Pickthall’s English version.
1975 Hayek. Alcorāo sagrado. Samir al Hayek. Sao Paulo. Index transl. 28, BRA 2570

(٥-١٨) الرومانية

1912 Isopescul. Coranul traducere dupd originalul arabic insofita de o introducere de Dr. Silvestru Octavian Isopescul. Cernauti: Editura Autorului. pp. 538.

(٥-١٩) الروسية

حيث إنَّ تفاصيل ببليوجرافية كاملة لأول ترجمةٍ (١٧١٦م) قام بها Postnikov وخلفاؤه Veryovkin, Kolmakov, Nikolaev, Sablukov, Krymskiy، قدِّمت في مقال “The Koran in Slavonic. A list of translations. Compiled by the Slavonic Division”. القسم السلافي في Bull. New York Publ. Libr., xli, 1937, pp. 95–102؛ يُعتقد أنه ليس من الضروري أن نذكرها هنا مرةً أخرى. ونشر Institut narodov Azii ترجمة Krachkovskiy، موسكو في ١٩٦٣م.

(٥-٢٠) الصِّربية الكرواتية

ظهرتْ أول نسخةٍ صربية كرواتية في ١٨٧٥م من ترجمةِ Mico Ljubibratic عن نسخةٍ فرنسية. قدمت تفاصيل عن طبعة منقحة صدرت في ١٨٩٥م في Bull. New York Publ. Libr., xli, 1937, p. 102. نُشرت مختارات من هذه الترجمة، قام Vuk Karadzic بإعدادها وترتيبها مع تصديرٍ بقلم Hasan Kalesi، في سلسلة “Zodijak”. في بلجراد في ١٩٦٧م.
وصدرت نسختان أخريان بشكلٍ متقارب جدًّا. الأُولى من ترجمة Hafiz Muhammed Pandza وDzemaluddin CauSevic، في الأصل سنة ١٩٣٦م وصدرت الطبعة الثانية في ١٩٦٩م والثالثة في ١٩٧٤م (Index transl. 27, YUG 134). ونُشرت الثانية، وهي من ترجمة HadSi Ali Riza Karabeg، في موستار في ١٩٣٧م وأُعيدت طباعتها في سراييفو في ١٩٤٢م.

(٥-٢١) الإسبانية

يقدِّم M. de Epalza وصفًا قصيرًا للنُّسخ الإسبانية، بما فيها النُّسخ في aljamiado: “Una nueva traduccion arabe del Coran”, Almenara, iv, 1973. pp. 239–242.
1844 Gerber de Robles. Al Koran, ó dogmas civiles, morales; politicas y religiosas de los musulmanes, precedido de la vida de Mahoma. Traducido exactamente del originaldrabe por Mr Kasimirski, interprete de la embajadafancesa en Persia. Version castellana, por D. J[osé] G[erber] de R[obles]. Madrid: D. Hidalgo. (Chauvin 205.)
1872 Ortiz de la Puebla. El Coran ó Biblia mahometana seguido de la Biografia de Mahoma: primera version espanola anotaday comentada segun losdistinguidos comentadores del Coranpor D. Vicente Ortiz de la Puebla. Edicion adornada con laminas del reputado artista Sr. Puiggari. Barcelona: J. Aleu. pp. viii, 9-666.
1875 Murguiondo. El Coran. TraducidofieImenteal espanol, anotadoj refutado segun el dogma, la doctrina santaj la moral perfecta de la santa religion catolica apostolica, romana, unica verdadera … por Benigno de Murguiondo y Ugartondo. Madrid.
1931 Bergua Olavarrieta. El Coran; traduccion, prologo y notas de J. B. Bergua Olavarrieta. Malaga: Tip. Zambrana. pp. xix, 519. Ran to nine editions, the 9th being published by Madrid: Clasicos Bergua. pp. 868.
1931 Anon. El Korān. 2a edicion. Madrid: Saez Hermanos. pp. xvi, 522. This work was communicated by the Biblioteca Nacional in Madrid. There is no information on the translator or the date of the first edition.
1951 Cansinos Assens. Mahoma. El Koran (version literal e Integra). Traduccion, prologo y notas de Rafael Cansinos Assens. (Coleccion Crisol, num. 310.) Madrid: Aguilar. pp. 870. Reviewed by D. Cabanelas in Andalus, xvi, 1951, pp. 495–8. A sixth edition, in the Coleccion Joya, p. 992, was recorded in N.U.C. 1973–1977.
1953 Vernet. El Corán; traducción y prólogo del Dr. Juan Vernet. Barcelona: José Janés. (El Mensaje.) pp. xli, 442. 2nd edn 1963; 3rd 1974 (Index transl. 27, ESP 492.)
1960 Anon. Elsagrado Corán. Buenos Aires: Ed. Arabigo-argentina “El Nilo”. pp. 494. (Indextransl.)
1965 Cardona Castro. El Corán. Francisco Cardona Castro. Barcelona: Mateu. (Index transl. 18, 7935.)
[1972] Garcfa-Bravo. Mahoma. El Corán; traduccion de Joaquin Garcia-Bravo. Barcelona: V. de L. Tasso. pp. xvi, 471. Also published Mexico: Nacional (N.U.C. 1973–1977)
1979 Cortes. El Corán. Edition, traduccionj notas: Julio Cortes. Introduction et indice analitico: Jacques Jomier.
1980 Machordom Comins. Al Qu’rān> [sic]. Trad. y com. Alvaro Machordom Comins. Madrid: Comunidad Musulman de Espafia.
n.d. Hernandez Cata. El Corán. Traducido del drabe, ilustrado con notasj precedido de un estudio de la vide de Mahoma. Extractado … por M. Savary. Version castellana de A. Herndndez Cata. Paris: Garcier hermanos. pp. ix, 559.
n.d. Anon. El sagrado Corán. Granada: Centro Estudiantil Musulman. pp. 505. Reviewed by M. de Epalza in Almenara, iv, 1973, pp. 239–242.

(٥-٢٢) السويدية

1843 Crusenstolpe. Koran öfversatt från arabiska originalet, jemte en historisk inledning af Frederik Crusenstolpe. Stockholm: P. A. Norstedt & soner. pp. v, 158, 786, 26.
1874 Tornberg. Korânen. Ifrån arabiskan öfversatt af C. J. Tornberg. Lund: Gleerup. pp. xi, 79, 408.
1917 Zettersteen. Koran översatt från arabiskan av K. V. Zettersteen. Stockholm: Wahlstrom & Widstrand.
1961 Ohlmarks. Korânen. Åke Ohlmarks. Stockholm: Forum. (Index transl. 14, 23099.
١  راجع: Persian Literature, I, 1927, “Quranic literature”.
٢  راجع: Turkiyat Mecmuasi, xxiv, 1964, 65–68.
٣  D. Cabanelas, “Juan de Segovia y el primer Corán trilingüe,” Andalus, xiv, 1949, 149–73.
٤  M. Th. d’Alverny, G. Vajda, “Marc de Tolede, traducteur d’lbn Tumart,” Andalus, xvi, 1951, 99–140, 259–307; xvii, 1952, 1–56. Mark’s preface to his translation is given at 260–8 of xvi.
٥  M. Devic, “Une traduction inedite du Coran,” JA, 8 ser., 1, 1883, 343–406.
٦  C. de Frede, La prima traduzione italiana del Corano sullo sfondo dei rapporti tra Cristianita e Islam nel Cinquecento (Studi e materiali sulla conoscenza dell’oriente in Italia, 11), Naples, 1967.
٧  In Ilpensiero misionario, in, 1931, 303–313.
٨  “Le fonti arabe manoscritte dell’opera di Ludovico Marracci sul Corano,” Rend. Accad. Lincei, Cl. set. mor. stor. filol., ser. 6, vn, 1931, 303–49.

جميع الحقوق محفوظة لمؤسسة هنداوي © ٢٠٢٥